Η τέχνη του βουνού

Στην Ελλάδα η βιβλιογραφία για την ορειβασία περιοριζόταν για πολλά χρόνια σε πολύ λίγα βιβλία τα οποία εκτός των άλλων απείχαν χρονικά πάρα πολύ μεταξύ τους με αποτέλεσμα να θεωρούνται ξεπερασμένα αφού οι εξελίξεις, οι τεχνικές και η τεχνολογία τα προσπερνούσαν πολύ γρήγορα. Ήταν φανερό ότι έλειπε από την σχετική βιβλιογραφία ένα τεχνικό εγχειρίδιο που θα καθοδηγούσε τον πιο αρχάριο να μυηθεί στο βουνό αλλά και τον προχωρημένο να εξελίξει τις γνώσεις και τις τεχνικές του. Αυτό το κενό ήρθε να καλύψει η «Τέχνη του Βουνού». Εξάλλου τα ονόματα των συγγραφέων, του Γιώργου Βουτυρόπουλου και του Χρήστου Μπελογιάννη εγγυώνται για το αποτέλεσμά του. Ορειβάτες παγκοσμίου επιπέδου και οι δύο, με σπουδαία επιτεύγματα στο βιογραφικό τους και το κυριότερο για την συγγραφή ενός τέτοιου βιβλίου, τεράστια εκπαιδευτική εμπειρία.

Ας μην γελιόμαστε. Κανείς δεν έγινε ορειβάτης, αναρριχτής, αλπινιστής, δρομέας, σκιέρ διαβάζοντας ένα βιβλίο. Ένα βιβλίο, όσο καλό και πλήρες να ‘ναι, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσει την ίδια την ορειβατική εκπαίδευση, η παίδευση αν θέλετε καλύτερα, που μπορεί να λάβει κανείς από μία εγκεκριμένη Σχολή Ορειβασίας.

Παρόλα αυτά ο σκοπός του βιβλίου δεν είναι απλά να αποτελέσει ένα απλό τεχνικό εγχειρίδιο που θα συμπληρώσει μια ορειβατική σχολή. Ο τρόπος που είναι γραμμένο, αλλά και η διευρυμένη θεματολογία του, το κατατάσσουν σαν ένα βιβλίο που δεν πρέπει να λείπει από καμία βιβλιοθήκη ενός λάτρη των σπορ βουνού, είτε αυτό λέγεται ορειβασία είτε ορεινό τρέξιμο. Βασικές γνώσεις όπως προσανατολισμός, ασφαλής κίνηση στο βουνό, βασικές αρχές μετεωρολογίας αλλά και πρόληψης κινδύνων ή παροχής πρώτων βοηθειών πρέπει να γίνουν κτήμα οποιουδήποτε θέλει να λέγεται αθλητής βουνού. Δεν περιορίζεται μόνο στα τεχνικά θέματα της ορειβασίας αλλά παρέχει και την απαραίτητη γνώση επιβίωσης και ασφαλούς κίνησης στο βουνό, τόσο ατομικά όσο και μιας ομάδας.

Εξαιρετικά δομημένο και ιεραρχημένο ακολουθεί τα λογικά βήματα του αμύητου στο βουνό, που ξεκινώντας σαν απλός πεζοπόρος, αποκτώντας τις βασικές γνώσεις, θέλει να πάει ένα βήμα παραπέρα και να γίνει ολοκληρωμένος ορειβάτης. Καθώς ο αναγνώστης προχωράει από το ένα κεφάλαιο στο επόμενο, περνάει στην εξειδικευμένη γνώση.

Απλό και σαφές το κείμενο αλλά χωρίς να του λείπει το επιστημονικό υπόβαθρο όπου είναι απαραίτητο, συνοδεύεται από θαυμάσια σκίτσα που το συμπληρώνουν χωρίς να κουράζουν. Αυτό που μου άρεσε ιδιαίτερα και ήταν κάτι που δεν είχα συναντήσει σε αντίστοιχα βιβλία ήταν η παράθεση προσωπικών εμπειριών των δύο έμπειρων ορειβατών που συμπληρώνουν κατάλληλα την ύλη του εκάστοτε κεφαλαίου, δίνοντάς μας παραδείγματα από τον «πραγματικό κόσμο» αλλά και αναλαμβάνοντας τον ρόλο πολλές φορές να «ελαφρύνουν» την ατμόσφαιρα αφού αρκετά από αυτά έχουν ιδιαίτερο χιούμορ:

΄΄Συμβαίνει σε όλους. Χειμώνας 2003, Βαρδούσια, με τον Δημήτρη Μπακάλη και μαθητές σχολής Βοηθών Εκπαιδευτών. Ξεκινήσαμε από το καταφύγιο του Πεζοπορικού για να κατεβούμε στο μεγάλο της ΕΟΟΑ για φαγητό, μια απόσταση 500 περίπου μέτρων πάνω σε ράχη που τη βαδίζει κάποιος σε 10-15 λεπτά. Έξω πυκνή ομίχλη, την κόβεις με μαχαίρι. Σίγουροι για τους εαυτούς μας, τις γνώσεις και τις ικανότητές μας, βγήκαμε έξω χαλαροί. Πήρε γύρω στη μισή ώρα για να καταλάβουμε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά., ώσπου ξαφνικά βλέπουμε μπροστά μας τοίχο. Ναι, ήταν το καταφύγιο! Όχι όμως αυτό που θέλαμε να βρούμε, αλλά αυτό που είχαμε μόλις αφήσει. Κανείς μας δεν μπορούσε να εξηγήσει πως γυρίσαμε εκεί χωρίς να το καταλάβουμε. Χωρίς δεύτερη σκέψη βγάλαμε χάρτη-πυξίδα και κάναμε αυτό που έπρεπε να είχαμε κάνει εξαρχής. Ένα τέταρτο αργότερα μας βρήκε κάτω στο άλλο καταφύγιο να υπομένουμε τα πειράγματα του καταφυγιά. Ναι, το γόητρο του εκπαιδευτή είχα καταρρακωθεί για τα καλά.΄΄

Η «Τέχνη του Βουνού» είναι χωρισμένη σε δύο τόμους, σωστή απόφαση κατά την γνώμη μου αφού το εύρος της θεματολογίας και η σωστή παρουσίασή της δεν θα μπορούσε να γίνει σε έναν και μόνο τόμο. Εκτός αυτού είναι και πιο πρακτικό για τον πιθανό αγοραστή αφού μπορεί να αγοράσει μόνο τον τόμο που τον ενδιαφέρει βάσει της όποιας προηγούμενης εμπειρίας ή γνώσης του. Πιο συγκεκριμένα:

Τόμος Α’ : Βασικές Γνώσεις – Πεζοπορία

Η Τέχνη του Βουνού, Τόμος Α'. Στον Τόμο Α’ ο αναγνώστης θα κάνει κτήμα του τις βασικές γνώσεις που πρέπει να έχει κάποιος για να «βγει» στο βουνό: Προσανατολισμό, Βασικές αρχές Μετεωρολογίας, Διατροφή στο βουνό. Θα μάθει για τον απαραίτητο εξοπλισμό που απαιτείται για να κάνει την πρώτη του πεζοπορία και θα εκπαιδευτεί για  το Ορεινό Περιβάλλον και την προστασία του. Προχωρώντας κεφάλαια θα μάθει για τις βασικές τεχνικές Ορεινής Πεζοπορίας σε χειμερινό βουνό, τι χρειάζεται για να περάσει την πρώτη του νύχτα στο βουνό, ποιοι κίνδυνοι παραμονεύουν και ποιοι είναι οι πιθανοί τρόποι αντιμετώπισής τους. Θα μάθει να δίνει τις Πρώτες Βοήθειες, ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια κατά την γνώμη μου. Κλείνει με ένα κεφάλαιο σημαντικό για κάποιον που θέλει να ηγηθεί ομάδας που θα ανεβάσει κόσμο στο βουνό, δίνοντας μεγάλη σημασία στο θέμα της ψυχολογίας, της συνοχής της ομάδας και των ικανοτήτων που πρέπει να έχει ένας αρχηγός ομάδας. Τέλος, στα Παραρτήματα υπάρχει αναλυτικός κατάλογος με τα ορειβατικά καταφύγια της χώρας μας, διεθνείς κλήσεις ανάγκης και υπηρεσιών ορεινής διάσωσης.

Τόμος Β’ : Αναρρίχηση – Ορειβασία

Η Τέχνη του Βουνού, Τόμος Β'. Ο Τόμος Β’ έρχεται σαν λογικό συμπλήρωμα του πρώτου τόμου, αλλά μπορεί να «σταθεί» και μόνος του σαν ένα τεχνικό εγχειρίδιο για αυτούς που κατέχουν ήδη τις γνώσεις που παρέχονται στον πρώτο τόμο και θέλουν να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στην αναρρίχηση. Ξεκινά με την βασική ορολογία αναρρίχησης σε βράχο, τις τεχνικές και τον απαραίτητο τεχνικό εξοπλισμό για να ξεκινήσει κάποιος. Προχωράει με την εκμάθηση κόμπων, βασικότατο κεφάλαιο με πολύ επεξηγηματικά σκίτσα. Σειρά έχουν οι τεχνικές ασφάλισης, η δημιουργία ρελέ καθώς και το τι σημαίνει να σκαρφαλώνει κάποιος επικεφαλής. Οι συγγραφείς στην συνέχεια μας αναλύουν τα διαφορετικά είδη αναρρίχησης σε βράχο: αθλητική αναρρίχηση, τεχνητή αναρρίχηση ή αναρρίχηση σε ορθοπλαγιά καθώς και τεχνικές αυτοδιάσωσης σχοινοσυντρόφου. Το επόμενο μεγάλο κεφάλαιο προχωράει σε πιο προχωρημένα θέματα όπως η αναρρίχηση σε χιόνι, πάγο ή μικτό πεδίο: Εξοπλισμός, Τεχνικές, Ασφάλειες σε χιόνι-πάγο, τρόποι αντιμετώπισης μιας χειμερινής ορθοπλαγιάς. Συνεχίζει με τις βασικές γνώσεις που απαιτούνται για να διασχίσει κάποιος έναν παγετώνα καθώς και το τι σημαίνει Ορειβατική Αποστολή, γνώση που αν μη τι άλλο οι συγγραφείς κατέχουν ιδιαίτερα! Τέλος, στα Παραρτήματα παρατίθενται χρήσιμοι όροι και έννοιες που χρησιμοποιούνται στην αναρρίχηση, βαθμολογίες διαδρομών σε διάφορα συστήματα και πολλά άλλα.

Συμπερασματικά πρόκειται για δύο πολύ καλές εκδόσεις, με μοντέρνο στήσιμο, σχεδιασμένες και προσεγμένες μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Οι δύο συγγραφείς μας χαρίζουν απλόχερα την γνώση που απέκτησαν μετά από δεκαετίες στα βουνά της Ελλάδας και του κόσμου. Η ιδιότητά τους ως εκπαιδευτές ορειβασίας σε όλες τις βαθμίδες είναι εγγύηση ότι ως εγχειρίδιο έχει την απαραίτητη δομή και ύλη για να καλύψει όλες τις ανάγκες εκπαιδευτή και εκπαιδευομένου.

Τα βιβλία «Η Τέχνη του Βουνού» διατίθενται από τις εκδόσεις ΑΝΕΒΑΙΝΟΝΤΑΣ και μπορεί κάποιος να τα βρει σε όλα τα μεγάλα βιβλιοπωλεία καθώς και σε καταστήματα ορειβατικών και αθλητικών ειδών. 

Ο Δεκάλογος της Ορειβασίας (απόσπασμα από το βιβλίο)

Πριν ξεκινήσετε, ενημερώστε τους δικούς σας ή κάποιο υπεύθυνο άτομο για την εξόρμησή σας, την πορεία που θα ακολουθήσετε, την ομάδα όπου θα συνταχτείτε, τον χρόνο επιστροφής σας.

Φροντίστε να κουβαλάτε πάντα τον απαραίτητο εξοπλισμό και φαρμακείο.

Τα τρία άτομα είναι ο ελάχιστος αριθμός για να κινηθεί μια συντροφιά με ασφάλεια στο βουνό.

Κρατήστε την παρέα σας ενωμένη και υπακούετε στον αρχηγό ή στην πλειοψηφία.

Αποφύγετε να προεκτείνετε τη δράση σας πέρα από τις ικανότητες και τις γνώσεις σας. Αποφύγετε τα επικίνδυνα περάσματα χωρίς ασφάλεια.

Βασίστε τη δράση σας σε γνώσεις από έγκυρα εγχειρίδια και εκπαιδευτικές σχολές.

Μην αφήνετε το πάθος να κυριέψει τη λογική όταν έρθει η ώρα να επιλέξετε διαδρομή ή αν πρέπει να συνεχίσετε ή να γυρίσετε πίσω.

Προσφέρετε άμεσα τη βοήθειά σας όπου χρειαστεί και ιδιαίτερα όταν κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα κάποιου.

Σεβαστείτε τους συνορειβάτες σας, τους υπόλοιπους επισκέπτες και τους ντόπιους πληθυσμούς. Συνεργαστείτε για να διευκολύνετε το έργο των ανθρώπων που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για να μπορείτε να χαίρεστε το βουνό.

Σεβαστείτε το περιβάλλον και την άγρια ζωή. Περιορίστε στο ελάχιστο τις επιπτώσεις της επίσκεψής σας στο περιβάλλον.

Τάκης Τσογκαράκης 

Πηγή: Advendure